Η νομική ένωση μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου είναι ένα νομικό και όχι μόνο ζήτημα που έχει απασχολήσει έντονα τις εσωτερικές έννομες τάξεις των κρατών αλλά και την παγκόσμια κοινότητα των πολιτών. Κι αν ακόμα οι φωνές κατά συνεχίζουν να ακούγονται και να επικρατούν, σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, με πολλές χώρες να αναγνωρίζουν στα ομόφυλα ζευγάρια την δυνατότητα σύναψης πολιτικού γάμου, συμφώνου συμβίωσης ή κάποια άλλη μορφή καταχωρισμένης συμβίωσης.
Στην Ευρώπη, για παράδειγμα, δεκατρείς είναι οι χώρες που έχουν νομιμοποιήσει κάποιου είδους νομική ένωση για τα άτομα ίδιου φύλου, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ενώ δεκαέξι, μέχρι πρότινος, αυτές που επιτρέπουν τον πολιτικό γάμο ομοφύλων. Στην λίστα των τελευταίων προστέθηκε την Κυριακή 26/11 η Ελβετία μετά από δημοψήφισμα που διενεργήθηκε υπό το καθεστώς του συστήματος της άμεσης δημοκρατίας που διέπει την χώρα (Switzerland says resounding ‘yes’ to same-sex marriage, 2021).
Δεν ήταν παρά τον περασμένο Δεκέμβριο που το ελβετικό κοινοβούλιο ενέκρινε νόμο για τον γάμο προσώπων του ίδιου φύλου ακολουθώντας τον δρόμο που χάραξε πρώτη η Ολλανδία το 2001. Η πρωτοποριακή αυτή κίνηση, καίτοι έτυχε της υποστήριξης της πλειοψηφίας των κομμάτων, αμφισβητήθηκε από τους πιο συντηρητικούς οι οποίοι συγκέντρωσαν τις 50,000 υπογραφές που απαιτούνται προκειμένου να επιβληθεί δημοψήφισμα επί του ζητήματος. Στο δημοψήφισμα της 26ης Σεπτεμβρίου, ο ελβετικός λαός υπερψήφισε τον γάμο μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου με ποσοστό 64,1 %, μία πλειοψηφία περίπου των 2/3, αναδεικνύοντας την Ελβετία στην 30η χώρα στην οποία νομιμοποιείται ο γάμος ομοφυλοφίλων προσώπων.
Η νέα αυτή νομοθεσία επιτρέπει στα ομόφυλα ζευγάρια όχι μόνο να τελούν γάμο αλλά και να υιοθετούν τέκνα τα οποία δεν σχετίζονται με αυτούς με συγγενικούς δεσμούς. Παράλληλα, τα λεσβιακά ζευγάρια θα μπορούν να αποκτούν τέκνα μέσω δωρεάς σπέρματος, η οποία επί του παρόντος νομιμοποιείτο μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια. Τέλος, διευκολύνεται η δυνατότητα απόκτησης της ελβετικής ιθαγένειας για τους αλλοδαπούς συζύγους.
«Είναι μια ιστορική ημέρα για την Ελβετία, όσον αφορά την ισότητα των ομοφυλόφιλων ζευγαριών και είναι επίσης μια σημαντική ημέρα για ολόκληρη την ΛΟΑΤ+ κοινότητα», δήλωσε ο Γιαν Μούλερ, της εκστρατείας «yes» για το δημοψήφισμα.
«Όποιος αγαπάει και θέλει να παντρευτεί, θα μπορεί να το κάνει, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για δύο άνδρες, δύο γυναίκες ή έναν άντρα και μια γυναίκα» δήλωσε η Υπουργός Δικαιοσύνης Κάριν Κέλερ-Σάτερ αναφέροντας πως ο νέος νόμος θα τεθεί σε εφαρμογή τον Ιούλιο του 2022.
Για νόμο- ορόσημο έκανε λόγο η Διεθνής Αμνηστία.
Από την άλλη η Μόνικα Ρούεγκερ, βουλεύτρια του Λαϊκού Κόμματος και μέλος της επιτροπής του δημοψηφίσματος “No to Marriage for All” παρουσίασε ως <<χαμένους της υπόθεσης>> παιδιά και πατέρες, αναφέροντας ότι το επίμαχο ζήτημα δεν σχετίζεται με την αγάπη ή τα συναισθήματα αλλά την ευημερία των παιδιών.
Και φυσικά δεν θα μπορούσαμε να διαφωνούμε περισσότερο.
Γιατί η επιλογή του γάμου, το πρόσωπο το οποίο θα παντρευτώ και η οικογένεια που θέλω να οικοδομήσω φυσικά και συνδέονται με την αγάπη και τα συναισθήματα, κυρίως όμως συνιστούν αναπόσπαστα δικαιώματα του ατόμου. Άλλωστε, ο γάμος, η σεξουαλικότητα, η ταυτότητα φύλου και η οικογενειακή ζωή θα πρέπει να θεωρηθούν εκφάνσεις της προσωπικότητας του ατόμου, ως στοιχεία δηλαδή που εξατομικεύουν κάθε ξεχωριστό πρόσωπο και συναπαρτίζουν την ανθρώπινη υπόσταση (Αρ. Μάνεσης Συνταγματικά Δικαιώματα α’. Ατομικές Ελευθερίες, 1982), η οποία προστατεύεται από τον νόμο και την Πολιτεία (Χριστοφορίδου, 2018). Στο πλαίσιο της ελληνικής έννομης τάξης, για παράδειγμα, η προσωπικότητα προστατεύεται από το άρθρο 5 παρ. 1 του συντάγματος το οποίο κατοχυρώνει την ελεύθερη ανάπτυξη της, την δυνατότητα δηλαδή του κάθε ατόμου να απολαμβάνει τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτή και να τα εξασκεί στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας.
Γιατί αρκετές έρευνες (Παρέμβαση 55 ακαδημαϊκών για την αναδοχή και υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, 2018) έχουν αποδείξει ότι η σεξουαλικότητα των γονέων δεν επηρεάζει τις σχέσεις γονέα-τέκνου, τον ψυχισμό των παιδιών, την ανάπτυξη ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους, ξεκαθαρίζοντας ότι τα ομόφυλα ζευγάρια είναι εξίσου κατάλληλα με τα ετερόφυλα για την ανατροφή των παιδιών. Έτσι, το συμφέρον του τέκνου, ο απώτατος σκοπός του οικογενειακού δικαίου συνεχίζει να εξυπηρετείται ακώλυτα.
Γιατί ο γάμος εξακολουθεί, εκτός από θεσμό (πτυχή στην οποία πολλοί εστιάζουν, για να στηρίξουν την αντίθεσή τους προς τους ομόφυλους γάμους στην ιστορικότητα του θεσμού και την αδυναμία της κοινωνίας να αποδεχθεί την αλλαγή), να συνιστά μία σύμβαση (Αντώνιος, 2021) και μάλιστα την μόνη για την σύναψη της οποίας απαιτείται διαφορά φύλου. Εισάγεται, λοιπόν, ένα κριτήριο διάκρισης που οπωσδήποτε αντιδιαστέλλεται στην θεμελιακή συνταγματική αρχή κάθε δημοκρατικής κοινωνίας, την ισότητα των πολιτών απέναντι στον νόμο.
Επειδή τα «γιατί» είναι πολλά, όσο υπάρχουν ακόμα φωνές σαν της Μόνικα Ρούεγκερ, φωνές που αποκλείουν, φωνές που κάνουν διακρίσεις, φωνές που δεν επιτρέπουν σε όλα τα μέλη της κοινωνίας να απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες, τόσο πιο ενωμένοι, αποφασισμένοι και επικεντρωμένοι θα πρέπει να είμαστε στον αγώνα για την ισότητα. Διότι μπορεί η έκβαση να ήταν θετική στην Ελβετία, σε πολλές χώρες όμως τα ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα συνεχίζουν να αποστερούνται ουσιώδη δικαιώματα και δη αυτά του γάμου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η χώρα μας στην οποία σύμφωνα με απόφαση 1428/2017 του Αρείου Πάγου (Ανυπόσταστος ο πολιτικός γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου (ΑΠ 1428/2017), 2017), του ανώτατου δικαστηρίου της χώρας, ο πολιτικός γάμος μεταξύ ομοφύλων προσώπων κρίθηκε ανυπόστατος. Αυτό συμβαίνει καθώς σε επίπεδο Συντάγματος θεωρήθηκε ότι το άρθρο 5 παρ. 1 (ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας) δεν συμπεριλαμβάνει την ελευθερία του ατόμου να περιβάλλει με τύπο τις έννομες σχέσεις του με άλλα πρόσωπα, αφού δεν υπάρχει ρητή πρόβλεψη όπως συμβαίνει με το άρθρο 21 παρ. 1 για τον γάμο. Σε επίπεδο Αστικού Κώδικα κρίθηκε δεδομένη η ετεροφυλία των μελλονύμφων με βάση την βούληση του ιστορικού νομοθέτη χωρίς όμως να εντοπίζεται ρητή αναφορά στο κείμενο του νόμου. Επαφίεται, λοιπόν, στον κοινό νομοθέτη η αναγνώριση του γάμου μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου ελλείψει ήδη υφιστάμενου νομικού ερείσματος.
Η θετική αυτή εξέλιξη λοιπόν στην Ελβετία θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα τόσο για την Ελλάδα όσο και για τις υπόλοιπες χώρες που δεν έχουν νομιμοποιήσει ακόμα τον γάμο μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου. Τα ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα ως φορείς της ανθρώπινης ιδιότητας δεν θα πρέπει να αποκλείονται από θεμελιώδη δικαιώματα που οι υπόλοιποι απολαμβάνουν απλώς και μόνο λόγω της διαφορετικής ταυτότητας φύλου. Ήρθε η ώρα να προσαρμόσουμε τη νομική πραγματικότητα στα δεδομένα και τις ανάγκες της κοινωνίας. Ήρθε η ώρα να πάψουμε να διεκδικούμε τα αυτονόητα. Marriage for all λοιπόν…