Κάθε 4 χρόνια οι πολίτες καλούνται να προσέλθουν στις κάλπες για να αναδείξουν τους πολιτικούς της χώρας τους. Στην Ελλάδα έχει αυξηθεί το ποσοστό του γυναικείου πληθυσμού από 50.701% την δεκαετία του 70 σε 50.780% το 2017. Ωστόσο, ο αριθμός των γυναικών που σήμερα πολιτεύονται δεν αντικατοπτρίζει τα παραπάνω ποσοστά. Αντίθετα, στην περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η γυναίκα ταυτιζόταν με το πρόσωπο του εργάτη διότι αμφότεροι δέχονταν την καταπίεση και την εκμετάλλευση. Η έρευνα σχετικά με την ενασχόληση των γυναικών με την πολιτική θα επικεντρωθεί στην Ελλάδα του Σήμερα και στην Ρωσία του Τότε. Οι συγκεκριμένες χώρες δεν επιλέχθηκαν τυχαία διότι η πατριαρχική και σεξιστική κοινωνία της Ελλάδας συγκρούεται με την σοσιαλιστική και αταξική κοινωνία της ιδεολογίας του Λενινισμού.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ο αριθμός των πολιτευόμενων γυναικών παρουσιάζει αύξηση αλλά αυτό δεν συμβαίνει στην χώρα μας. Το 2019 οι πολιτικοί της Γαλλίας ήταν 74 συνολικά, εκ των οποίων 37 γυναίκες και 37 άνδρες. Αντίθετα στην χώρα μας, ο αριθμός των γυναικών είναι απογοητευτικός καθώς μόνο 5 γυναίκες εκπροσωπούν την χώρα μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στον πρόσφατο ανασχηματισμό της κυβέρνησης της ΝΔ ο αριθμός των υπουργών είναι μόλις 2 γυναίκες σε 21 υπουργεία. Συνεπώς, γεννάται εύκολα το ερώτημα γιατί οι γυναίκες δεν αναλαμβάνουν να εκπροσωπήσουν την χώρα τους στο κοινοβούλιο και να λάβουν αποφάσεις για καίρια ζητήματα. Το ουσιώδες πρόβλημα εντοπίζεται στην κοινωνική ανισότητα, δημόσια κριτική και πίεση όπου λαμβάνει μια γυναίκα πολιτικός στην Ελλάδα. Η πατριαρχική κοινωνία τοποθετεί την γυναίκα μόνο στο περιβάλλον του νοικοκυριού και ελάχιστες φορές της εργασίας. Συνεπώς, η ενασχόληση της γυναίκας με την πολιτική καταδικάζεται από το κοινωνικό σύνολο. Η αποχή των γυναικών δεν συνάδει με την έλλειψη τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καθώς τα πανεπιστήμια είναι ανοικτά για όλους αλλά είναι αποτέλεσμα της ελληνικής κοινωνίας.
Αντίθετα, παρά τις καταστροφικές συνέπειες, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος συνέβαλε στο να δραστηριοποιήσει τις γυναίκες στην δημόσια σφαίρα. Η συμμετοχή της γυναίκας νοσηλεύτριας στον πόλεμο και η αντικατάσταση των γυναικών εργατριών σε θέσεις αντρών στα εργοστάσια πυρομαχικών, πλαστικών και μετάλλων έδωσε την ευκαιρία στις γυναίκες της εποχής να οργανωθούν και να προκαλέσουν αναταραχές. Η κρίσιμη στιγμή του πολέμου παρά τις αρνητικές επιπτώσεις αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα για την δημιουργία δημόσιων ενώσεων και έδωσε δύναμη για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών. Η δουλειά τους απέκτησε πολιτικό περιεχόμενο και συνέβαλε στην αφύπνιση των γυναικών για καλύτερες εργασιακές και κοινωνικές συνθήκες. Αυτό, αποτέλεσε το έναυσμα για τις γυναίκες να οργανωθούν και να δημιουργήσουν δημόσιες οργανώσεις είτε κάτω από την επίβλεψη ενός πολιτικού κόμματος είτε ανεξάρτητες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν οι επαναστάσεις στην Ρωσία. Πρωταρχικός στόχος μπορεί να ήταν η ανατροπή του καθεστώτος αλλά συνδέθηκαν άμεσα με τον αγώνα για την γυναικεία χειραφέτηση και την ανατροπή της πατριαρχικής κοινωνίας. Οι γυναίκες της Ρωσίας άρχισαν να ψηφίζουν το 1917 και αυτό επιβεβαιώνει πως τα δικαιώματα εξασφαλίζονται μόνο σε κοινωνίες που οι κυβερνήσεις είναι ασταθείς , ο λαός μάχεται στους δρόμους και προκαλεί αναταραχές. Στην προεπαναστατική εποχή, υπήρχαν πολλές περιπτώσεις γυναικών όπως η Vera Zasulich και η Vera Figner, οι οποίες διεκδικούσαν ισότητα και καλύτερες εργασιακές συνθήκες.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε η έκδοση εφημερίδων για θέματα γυναικών όπως η εφημερίδα η Πράβντα και η Ραμποτνίτσα. Τα θέματα που επικεντρώνονταν οι γυναικείες εφημερίδες ήταν οι χαμηλοί μισθοί του γυναικείου εργατικού δυναμικού, οι συνθήκες εργασίας σε ένα εργοστάσιο καθώς και η πολιτική ανισότητα του συστήματος. Η Ραμποτνίτσα εστίασε στα γυναικεία ζητήματα όπως η σεξουαλική και ταξική καταπίεση των γυναικών. Τέλος, η δράση της φεμινίστριας Alexandra Kollontai τόνιζε την σύνδεση του φεμινιστικού κινήματος με το εργατικό κίνημα. Στις ομιλίες της περίγραφε τις γυναίκες ως δυναμικά κοινωνικά όντα και καλούσε τις εργάτριες να οργανωθούν σε εργατικές λέσχες. Έτσι, η Φεβρουαριανή Επανάσταση ξεκίνησε τον εορτασμό της Ημέρας των Γυναικών.
Η υποεκπροσώπηση των γυναικών στην πολιτική είναι απόρροια της πατριαρχικής κοινωνίας της Ελλάδας. Η ελληνική κοινωνία δεν αφήνει περιθώρια στις γυναίκες να υψώσουν την φωνή τους και να επιλύσουν τα προβλήματα τους. Η εξουσία των ανδρών έναντι τους είναι έκδηλη σε όλους τους τομείς. Μήπως πρέπει οι γυναίκες να λαμβάνουν θέσεις στην πολιτική σκηνή και να διεκδικούν τα δικαιώματα τους; Μήπως πρέπει να αντιταχθούμε στον σκοταδισμό της ελληνικής πολιτικής σκηνής και να ανανεώσουμε το πολιτικό μας σύστημα; Αντίθετα, στις σκοτεινές μέρες του Πολέμου, η νίκη των γυναικών επισφράγισε την αλλαγή του Οικογενειακού κώδικα του 1918, σύμφωνα με τον οποίο οι γυναίκες είχαν ίσα δικαιώματα με τους άντρες και οι γυναίκας είχαν την δυνατότητα να ζητήσουν ελεύθερα διαζύγιο. Το 1920 η Ρωσία νομιμοποίησε τις αμβλώσεις ενώ η Alexandra Kollontai ίδρυσε το Γραφείο Γυναικών(Zhenotdel).
Γράφει η Μαρία Ποθοπούλου,
Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ
Βιβλιογραφία
https://government.gov.gr/kivernisi/ , (27/09/2021)
European Union 2019- EP ,https://www.europarl.europa.eu/news/el/headlines/society/20190226STO28804/oi-gunaikes-sto-europaiko-koinovoulio-grafimata
Ηλέκτρα Τσακαλίδου, « Πιο πολλές γυναίκες στην πολιτική», ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ,
https://www.kathimerini.gr/opinion/1008343/pio-polles-gynaikes-stin-politiki/ (27/09/2021)
Jane McDermid and Anna Hillyar, Midwives of the Revolution, Female Bolsheviks and women workers in 1917, , Νέα Υόρκη και Λονδίνο ,Garland Publishing, Inc, 1999, σ.49-50,65-66
[1] Katie McElvanney, «Women and the Russian Revolution», Βritish Library, https://www.bl.uk/russian-revolution/articles/women-and-the-russian-revolution, (26/09/2021)
Γιώργος Μαργαρίτης, Η Ρωσική Επανάσταση, Αθήνα, ΚΨΜ,2017,σ.71-74
Rochelle Goldberg Ruthchild, Equality and Revolution, University of Pittsburgh Press, 2010, σ.238-240, Equality and Revolution books.google.gr